Leiderschap is niét het antwoord

Over het verleggen van de focus in HR-development

Good to Great, een gouwe ouwe en nog altijd super interessante titel van Jim Collins. Velen denken nog steeds dat een organisatie alleen maar ‘great’ kan worden door goed leiderschap. Mijn antwoord daarop is ‘niet waar’. Alhoewel, niet helemaal waar. Natuurlijk is leiderschap heel belangrijk, maar dan gaat het meer om het ‘soort’ leiderschap dat wordt vertoond binnen deze bedrijven. Ik denk dat we verder moeten kijken naar oorzaken en voor ‘greatness’ ook verder moeten ontwikkelen dan alleen op het gebied van leiderschap.

De leider heeft het zo gewild (of gedaan)

We houden als mensen niet van onzekerheid. Daar hadden we al snel een oplossing voor. Met verschillende godsdiensten en religies op zak, wanneer we geen verklaring hadden voor een gebeurtenis, werd God al snel het antwoord. Want, God had het zo gewild. Wanneer de oogst mislukte, iemand ziek werd of dood ging: God had het zo gewild. We hoefden niet meer nieuwsgierig te zijn naar andere redenen van succes of mislukking (misschien wel in ons eigen gedrag) want het antwoord was er al. Het stelde ons gerust en we konden stoppen met het zoeken naar andere verklaringen of wat we zelf hadden kunnen doen voor een beter uitkomst. En bizar genoeg zijn we dit rond het onderwerp ‘leiderschap’ volgens mij ook een beetje gaan doen. Als er iets heel goed gaat, dan ligt het aan de leider. Als er iets gruwelijk misgaat of instort, dan ligt het meestal ook aan de leider. We zijn ook hier misschien wel gestopt met zoeken naar andere verklaringen. Want de leider, die was verantwoordelijk. En als hij of zij gewoon zijn verantwoordelijkheid voor goed leiderschap neemt, zijn alle problemen opgelost. Lekker makkelijk zo’n antwoord op alles, niet waar?

Waarom exclusief een leiderschapsprogramma?

Ik ben geen atheïst en ben van een beetje spiritualiteit zeker niet vies, maar zeg wel ‘lang leve de wetenschap’. In mijn optiek zouden we als kritische mens verder moeten kijken dan onze neus lang is (gewoon, omdat dat kan) en is nieuwsgierigheid een eigenschap die we niet mogen verliezen. Daarom verwondert het me al een tijdje dat er zo eenzijdig gekeken en geïnvesteerd wordt in HR Development. Op de werkvloer gaan de opleidingsbudgetten (ongeacht het opleidingsniveau en -behoefte) vooral naar de ontwikkeling van vakmanschap. Hiermee wordt productiviteit en kwaliteit van het individu gestimuleerd. Denkt men. Het zorgt vooral voor doorstroom naar functies hoger op de ladder. Terwijl de arbeidskrapte vooral op de werkvloer het heftigste ervaren wordt. Daarentegen wordt de ontwikkeling van leiderschapskwaliteiten vooral gestimuleerd bij mensen in leidinggevende posities. Terwijl de soft skills van samenwerken juist op de werkvloer het verschil kunnen maken in het zijn van een aantrekkelijke werkgever. Je thuis voelen in een team, weten dat je altijd bij elkaar terecht kunt, aangemoedigd worden om je grenzen te verleggen en samen topprestaties neer zetten. Het zijn zo maar wat kreten die genoemd worden in “Teams waar je bij wilt horen”.

Wat levert een leiderschapsprogramma op?

In grote leiderschapsprogramma’s krijgt de top van een organisatie een scala aan inspiratie, activiteiten, trainingen, beroemde sprekers en coaching aangeboden terwijl de opvolging vaak erg summier is. Wat is het rendement? Wat levert het op de werkvloer op?

Hoe goed een programma ook kan zijn, uiteindelijk is de ‘levertijd van succes’ best een lange weg. Want het beïnvloeden van een individuele leidinggevende is slechts één radertje in het geheel. Terwijl leiderschap van ons allemaal is. En vooral zichtbaar wordt binnen teamwork. Dan beweegt leiderschap zich vrij over functionarissen heen, afhankelijk van het onderwerp of situatie. Zou dit niet juist het signaal moeten zijn om HR development op een andere manier te gaan bekijken? Het maakt mensen weer verantwoordelijk om zelf eigenaarschap te pakken op het functioneren van het team en de organisatie. En vooral, van zichzelf. Niet alleen wijzen naar boven als er iets niet goed gaat. Maar ervaren dat je het als team -inclusief degene met een leidende rol- samen doet. Dat je samen werkt, samen leert en samen presteert. Dat zijn de echte teams; Teams waar je bij wilt horen.

Transitie op het gebied van HR

Times are changing. ‘De transitie’ voelen we in alles; klimaat, tradities, cultuur en sociale rechten en plichten. Ook wij bij Inn-spiratie worden nog vaak gevraagd bij te dragen aan de ontwikkeling van traditionele leiderschapsprogramma’s. En hoewel dat mooie programma’s en initiatieven zijn, denken we dat het tijd wordt voor een frisse blik en aanpak. Bij alle transities die plaatsvinden, past wat mij betreft ook dat we vanaf nu “oude” leiderschapsstijlen gaan loslaten en dat we in de HR-wereld de focus van leiderschapsontwikkeling verleggen naar teamontwikkeling. Dat we als HR-specialisten op een nieuwe manier gaan kijken naar HR development voor teams. Dat we niet meer massaal en exclusief blijven bouwen aan beter leiderschap, maar de focus gaan leggen op baanbrekende teamprestaties.

Van focus op leiderschap naar focus op teams

Zo kijken we samen met een klant waar Agile werken a way of working is geworden, naar een andere invulling van het leiderschapsprogramma. Samen werken we het idee uit om het traditionele jaarbudget voor het leiderschapsprogramma te verdelen over de onderliggende teams mét hun leider. Experimenteel, bottom up, mét visie maar zonder vastliggende dikke plannen waarin vrijheid in ontwikkeling wordt beperkt. Daarbij gaat het natuurlijk niet om het geld maar vooral om de tijd, aandacht en focus die hiermee geïnvesteerd zal worden in de ontwikkeling van sterk teamwork en persoonlijk leiderschap op de werkvloer. Vanuit de overtuiging dat niemand belangrijker is dan het team!

Natuurlijk filosofeer ik graag nog even door op de team development-programma’s die van mij de plaats van management development-programma’s mogen innemen. Maar vooral heb ik het er graag over met jou: de HR-manager in het veld. Wil je meer weten over mijn ideeën en heb je zin om te brainstormen over hoe we deze transitie zouden kunnen doorvoeren in jullie organisatie? Stuur me dan even een e-mail of berichtje.

Met inspirerende groet,

Annelies Rulkens-Zielman
Directeur/Eigenaar bij Inn-spiratie: teamontwikkeling

Terug naar overzicht